RAHİME EVİN ÖZBEY / ÖZEL HABER
ABD’de de başkanlık yarışında Cumhuriyetçi Parti adayı Donald Trump 295 delege ile 4 yıl aradan sonra yeniden başkan seçildi. Mitinglerinde dile getirdiği vaatlerinden biri, kayıt dışı olan göçmenleri sınır dışı etmeye yönelik çalışmalar yapacağıydı. Seçimin ardından, Trump’ın bu vaadini değerlendiren Arel Üniversitesi Öğretim Üyesi Ekonomist Doç. Dr. Cüneyt Dirican, daha önceki başkanlık döneminde Meksika sınırına duvar yapmaya başladığını hatırlatarak, dikkat çeken açıklamalarda bulundu.
Ekonomist Doç. Dr. Dirican, ‘‘Trump seçim vaadi olarak, göçmen politikasında özellikle Meksika sınırından kaçak gelenleri tekrar geri gönderilmesi ve sınır dışı edilmesi operasyonunu yapacağını söylemişti. Bir önceki başkanlık döneminde de zaten Meksika'ya duvar yapmaya başlamıştı ama tabii bu büyük bir operasyon’’ diyerek sözlerine başladı.
‘‘BU VAADİN HIZLI OLACAĞINI SANMIYORUM’’
Ekonomist Doç. Dr. Dirican, ‘Öncelikle göçmenlerin ilgili kamplarda olup olmaması, Amerika'nın içine dağılıp dağılmaması, eyaletler arasındaki yasaların farklılığı gibi nedenlerden dolayı bu vaadi yerine getirmek zor’’ diye vurgulayarak şunları söyledi:
‘‘Bir kere göçmenleri bulacaksınız, toplayacaksınız. Topladığınız yerlerden de ya ülkelerine ya da kabul eden ülkelere göndereceksiniz, ki bu ciddi bir maliyet oluşturuyor. Ayrıca bu vaadin yerine gelebilmesi için, göçmenlerin kayıtlarının tutulmalı, ilgili ülkelerle yazışmalar yapılmalı, uluslararası ilişkiler de kanunlar kapsamında olması gerekiyor. O yüzden kaçak göçmenler için vaat edilen politikanın o kadar hızlı olacağını sanmıyorum’’
‘‘TÜRKİYE’YE YAKIN VADEDE BÜYÜK BİR ETKİSİ YOK’’
Bu ABD’deki göçmen problemi genelde yakın coğrafyaları daha çok etkilediğini söyleyen Ekonomist Doç. Dr. Dirican, Türkiye’ye yakın vadede büyük bir etkisinin olmayacağını şu sözlerle ifade etti:
‘Meksika, Latin Amerika gibi ülkelerden göç edenler daha yoğun olduğu için o tarafları daha çok ilgilendirecek. Bu göç politikasının Türkiye tarafından düşünüldüğünde mali, finansal, lojistik ya da uluslararası ilişkileri anlamında yakın vadede çok büyük bir etkisi olmayacaktır’
‘ABD BÜTÇE AÇIKLARI NEDENİYLE YAPAMAYACAK’
Trump’ın kayıt dışı göçmenler hakkındaki vaadinin ABD'nin bütçe açıkları açısından kritik bir öneme sahip olduğuna dikkat çeken Ekonomist Doç. Dr. Dirican, ‘ABD'nin bütçe açıkları dikkate aldığında, büyük olasılıkla bunları sınır dışı etmekten çok, artık yenilerini içeriye almamak yönünde bir politika sergileyecekler. Yani sınır korumasına daha çok öncelik verecek diye düşünüyorum. Bu arada tabi gönderebildikleri kayıt dışı göçmenler varsa da onları da mutlaka gönderecektir’’ diye belirtti.
‘‘AMERİKA'NIN ÇOK CİDDİ BÜTÇE AÇIKLIĞI VAR’’
Ekonomist Doç. Dr. Dirican, Trump'ın seçilmesi sonrası FED'in alacağı kararların dünya ekonomisini nasıl etkileyeceğine dair şu açıklamada bulundu:
‘‘Öncelikle Amerika'nın çok ciddi bütçe açıklığı var. Çin gibi ülkeler uzun zamandır ABD tahvilleri satıyorlar. Bunu da ABD tahvillerindeki faiz artışlarından görüyoruz yani ABD bir taraftan borçlanıyor. Bu anlamda faiz giderleri atarken bir yandan da aslında bunu satabilecek tarafları bulmakta zorlanıyor olabilirler. Bu tahlilleri mümkünse ucuza, yani düşük faize satabilmesi gerekiyor. O yüzden Trump, öncelikle maliye harcamalarını kesecek ve en önemlisi verimliliği, üretkenliği devlet kurumlarında yaratacak şekilde bir yapılanma içerisine girecek. Burada da çok ciddi optimizasyonlar yapacak. Büyük olasılıkla da kamuda daralmalar olacak. Bu da ekonominin büyümesi anlamında sıkıntılara veya işsizlik gibi sorunlara neden olacak. O yüzden Trump'ın hızlı bir şekilde faizleri aşağıya doğru gidecek politikaları tercih etmesi veyahut da iteklemesi gerekecek. FED, 50 bas puan ve hatta belki üstünde faiz indirimlerini görmek zorunda olabilir’’
'ABD’DE FAİZLER DÜŞERKEN DOLAR DÜNYA’DA GÜÇLENECEK’
ABD'de enflasyon hala iki buçuk hedefine ulaşmadığını hatırlatan Ekonomist Doç. Dr. Dirican, bu durumun üçüncü bir enflasyon dalgasına da tekrardan yol açabileceğine dikkat çekerek şunları söyledi:
‘Trump'ın seçilmesi aslında daha önceki hükümetin enflasyonu bir türlü düşüremiyor olması ve Amerika'nın bunu fazlasıyla hissediyor olması nedeniyle gerçekleşti. O yüzden Trump'ın yapacağı bir önceki döneminde olduğu gibi ekonomiyi canlandırmak, üretimi canlandırmak ve içeride üretmek, ithalat maliyetini azaltmak olacaktır’’
Trump’ın Amerikan dolarının daha güçlü olmasını sağlamaya çalışacağını ifade eden Ekonomist Doç. Dr. Dirican, ‘‘Doların güçleniyor olması, ABD faizlerini düşüyor olması senaryosuna tezat gibi gözükse de, aslında bizi bekleyen durum bu. ABD’de faizler düşerken, doların dünyada güçlendiği bir tarafa doğru büyük olasılıkla gideceğiz’’ diye söyledi. Ayrıca, ‘Tabii Avrupa Birliği'nin veyahut ya da Çin'in bu rekabete nasıl cevap vereceği de önemli’ diyerek not düştü.
‘DOLARIN DEĞERLENDİĞİ SENARYODA BİZİ NELER BEKLİYOR?’
Son olarak Ekonomist Doç. Dr. Dirican, Trump’ın kazanmasından sonra faizlerin düşeceği ve doların güçleneceğine dair şu açıklamada bulundu:
‘‘Euro / dolar paritesinin dolar lehine hareketlendiği ve ABD faizlerinin düştüğü bir yapıya doğru gideceğiz. Faizler düştüğü için büyük olasılıkla altın çok ciddi etkilenmeyecek. Altın uzun zamandır yükseliş hareketi yaptığından dolayı bir düzeltme hareketi olacaktır. Biz güçlü bir Amerikan doları göreceğiz ama bu faizler tarafında değil daha çok ABD parasına olan tercihin artması şeklinde olacak. Biz de şu anda enerji fiyatları lehimize gidiyor, iyi anlamda daha farklı bir yerde bulunabiliriz ama şunu gözden kaçırmayalım: Güçlü bir dolar göreceğiz. Dolayısıyla bunun biz de özellikle dış ticarete, enflasyona, kur seviyesine olası etkilerini mutlaka dikkate almak gerekecektir’’
