Orta Doğu’da İsrail-Filistin savaşı ve Kızıldeniz'de süren gerilimin küresel tedarik zincirinde yarattığı kriz büyüyor. Ticaretin yüzde 90’ına yakınını taşıyan denizyolunda Husiler navlun fiyatlarını da patlattı. Gemilerin Süveyş Kanalı yerine Ümit Burnu’nu dolaşması hem navlun fiyatlarını alevlendirdi.
NAVLUN FİYATLARI SON 6 AYDA REKOR KIRDI
Gemilerin rotası daha uzunbir güzergah olan Ümit Burnu'na kaydı. Bu da ortalama navlun fiyatlarını yukarı çekiyor. Navlun fiyatları son 6 ayda yüzde 120 artış gösteririken, rekor fiyatlara ulaşan navlunun emtia fiyatlarında yeni artış dalgasını tetiklemesinden endişe duyuluyor.
HUSİLER NEDEN KIZILDENİZ ROTASINI SABOTE EDİYOR?
Husiler, İsrail-Filistin savaşı nedeniyle Aralık 2023 itibarıyla Kızıldeniz’de Süveyş Kanalı’ndan geçen İsrail bağlantılı gemilere saldırı düzenlemeye başladı. İran'ın desteklediği Yemen'deki Husilerin Kızıldeniz'de Babu'l Mendep Boğazı'nda İsrail ile bağlantılı ticari gemilere yönelik başlattığı saldırılar sonrası denizcilik şirketlerinin rotalarını Ümit Burnu'na çevirmesi nedeniyle gemilerin seyahat süreleri uzatıyor.
KONTEYNER GEMİ TRAFİĞİ DURMA NOKTASINA GELDİ
Kızıldeniz'de özellikle konteyner gemi trafiği neredeyse durma noktasına geldi.
Gemilerin Akdeniz'i Kızıldeniz'e bağlayarak Avrupa ile Asya arasındaki en kısa rotayı sunan Süveyş Kanalı'nı terk ederek Ümit Burnu üzerinden seyahat etmeleri yolculuk sürelerini 10 ila 14 gün uzatıyor. Bazı gemilerin seyahat sürelerinin 20 güne kadar uzadığı belirtilirken, değişen ve daha uzun hale gelen rota, navlun fiyatlarına artış olarak yansımaya devam ediyor.
6 AYDA YÜZDE 120 ARTIŞ GÖSTERDİ
Denizcilik araştırma şirketi Drewry'nin Dünya Konteyner Endeksi'nden derlediği bilgilere göre, 40'lık konteyner bileşik endeksi 4 Temmuz itibarıyla 5 bin 868 dolara yükseldi.
Böylece, 4 Ocak 2024'te 2 bin 670 dolar olan 40'lık konteyner bileşik endeksi, 6 ayda yüzde 120 artış gösterdi.
Son bir haftada yüzde 10 artan fiyatlar, 4 Temmuz itibarıyla geçen yılın aynı haftasına göre ise yüzde 298 daha yüksek seviyede. Öte yandan, fiyatlar salgın dönemi olan Eylül 2021'deki zirvesi 10 bin 377 doların yüzde 43 altında bulunuyor.
40'lık konteyner için yılın bu dönemine kadar ki ortalama bileşik endeksi 3 bin 664 dolarla son 10 yıl ortalamasının 909 dolar üzerinde hesaplandı.
GEMİLERİN ROTASI NEREDEYSE TAMAMEN DEĞİŞTİ
Son 6 ayda Şangay-New York hattında 40'lık konteyner bileşik endeksi yüzde 137 artışla 9 bin 158 doları gördü. Fiyatlar, Şangay-Rotterdam hattında yüzde 125,2 yükselerek 8 bin 56 dolara ve Şangay-Cenova hattında ise yüzde 95,5 artışla 7 bin 543 dolara çıktı.
Şangay-Los Angeles hattında da fiyatlar bu dönemde yüzde 174 yükselerek 7 bin 472 dolar oldu.
SÜVEYŞ KANALI'NDA GEMİ TRAFİĞİ YÜZDE 85 GERİLEDİ
Küresel deniz ticaretinin yüzde 15'inin yapıldığı Süveyş Kanalı'nda gemi trafiği, kasım-nisan dönemini kapsayan 6 aylık dönemde yüzde 85 gerilerken, denizcilik şirketlerinin çoğunun rotasını kaydırdığı Ümit Burnu'ndan toplam ticari gemi geçişleri yüzde 125 arttı.
Bu dönemde, Ümit Burnu'nu kullanan konteyner sayısı yüzde 260, LNG tankeri sayısı ise yüzde 180 artış gösterdi.
