RAHİME EVİN ÖZBEY / ÖZEL HABER
ABD’de yaşanan çekişmeli seçim sürecinin sonucunda Cumhuriyetçi Parti adayı Donald Trump, ABD’nin 47'inci başkanı olarak seçildi. Küresel olarak birçok gelişmeyi beraberinde getirecek olan Trump’ın seçilmesini, İstanbul Üniversitesi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Sefer Şener, Trump’ın geçmiş dönem adaylığını da değerlendirerek açıkladı.
‘‘DAHA ÖNCE KAYBETMESİNİN NEDENİ PANDEMİ VE YÜKSEK EMTİA FİYATLARIYDI’’
Bu dönem, seçimleri Trump’ın kazandığı kesinleşmiş olduğunu söyleyerek söze başlayan Prof. Dr. Şener, daha önceki seçimlerde Trump’ın kaybetmesinin ana nedeni, kovid-19 pandemisi ve hızlı şekilde yükselen emtia fiyatları olduğuna dikkat çekti. Prof. Dr. Şener, bu durumun fiyatlara bağlı olarak ABD’de çok hızlı yükselen bir enflasyonla karşı karşıya kalındığını ifade ederek şunları söyledi:
‘‘Pandemi dönemindeki Amerika’nın geçirmiş olduğu sürecin yüksek enflasyonla perçinlenmesiyle doğal olarak, daha önceki seçimlerde Trump’a kaybettirmişti. 2022 yılında Amerika tarihinde ilk defa enflasyon yüzde 9.1 seviyesine ulaşmıştı. Fakat Biden döneminde de enflasyonun yüksek kalması, özellikle 2022 yılında 9.1 seviyesine ulaşması, gerçekten enflasyonun bu seçimlerde çok ciddi anlamda belirleyici bir unsur olduğunu ön plana çıkardı’’
‘‘TRUMP’IN ANA VAADİ ‘ENFLASYONU HIZLI DÜŞÜRECEĞİM’ DEMESİYDİ’’
Bütün toplantılarında, mitinglerinde Trump’ın özellikle enflasyonu çok hızlı bir şekilde düşüreceğini vaat ettiğine dikkat çeken Prof. Dr. Şener, ‘‘Bu seçimde Trump’ın ana vaatlerinden bir tanesi ‘Enflasyonu hızlı şekilde düşüreceğim’ demesiydi. Tabi enflasyonu düşürünce 'Ülkeyi de düzelteceğim' dedi haliyle. Bundan sonraki süreçte, hem ABD’deki yönünü belirleyecek hem de bütün küresel çapta ekonomiyi etkileyecek iki unsurla karşılaşacağız’’ dedi.
EKONOMİYİ ETKİLEYECEK İKİ VAAT!
Trump’ın seçim sürecinde sunduğu vaatlere değinen Prof. Dr. Şener, şunları söyledi:
‘‘Bir tanesi Amerika’da Trump’ın enflasyonla mücadelesi, bir diğeri de söz verdiği gibi yeni tarifeler getirmesi. Trump seçim vaatlerinde Çin’e yüzde 60, diğer ticaret ortaklarına da yüzde 20’lik bir ilave gümrük vergisi getireceğini beyan etti. Dolayısıyla önümüzdeki dönemde, genel olarak hem küresel hem Amerikan'ın ekonomisini ve yüksek enflasyonla mücadelesini hem de tarifeleri getirmesi söz konusu olacak’’
‘‘BELGESİZ GÖÇMENLERİN SINIR DIŞI EDİLMESİ DE GÜNDEME GELECEK’’
Trump’ın sunduğu vaatler arasında olan belgesiz göçmenlerin sınır dışı edilmesinin gündeme geleceğini ifade eden Prof. Dr. Şener,
‘‘Hem tarifelerin konulması hem de belgesiz göçmenlerin sınır dışı edilmesi vaadi yerine getirilirse, fiyatlar üzerinde yukarı yönlü çok büyük bir baskı oluşacak. Yani Trump eğer belgesiz göçmenleri sınır dışı etmekle uğraşırsa, bir taraftan söylediği gibi Çin’e yüzde 60, diğer ticari ortaklara yüzde 20 tarife koyarsa, o zaman bu küresel çapta bütün fiyatların yukarı yönlü gitmesini beraberinde getirecek. Bu da küresel çapta enflasyonun yeniden etkilemesi demek olacaktır’’
BU İKİ VAAT YERİNE GETİRİLİRSE ABD’DE NE OLACAK?
Trump'ın bu iki vaadin yerine getirmesi halinde, Amerika’da ve küresel çapta ne olacağına dair öngörülerde bulunan Prof. Dr. Şener şunları dile getirdi:
‘‘Diğer taraftan Trump bu iki vaadini yerine getirirse, Amerikan ekonomisini daha düşük düzeyde büyümesini göreceğiz. Yani, Amerikan ekonomisi en az yüzde 1 oranında, 2025 yılında daha düşük oranda büyümüş olacak. Aynı zamanda en az yüzde 1’in üzerinde de daha yüksek bir enflasyonla karşılaşmış olacak. Trump, bir taraftan ‘Enflasyonla mücadele edeceğim’ sözü verdi ama eğer bu politikaları uygularsa; yeniden Amerika’da enflasyonun en az yüzde 1 yukarı gitmesi, yeniden fiyatların yukarı gitmesi, yeniden büyümenin en az yüzde 1 aşağı gelmesi söz konusu olacak demektir. Trump’ın uygulayacağı politikalar bundan sonra hem küresel hem Amerikan ekonomisinde çok ciddi etkiler doğuracak’’
‘‘COVID-19 GİBİ ANİ SALGINLARA HAZIRLIKLI OLUN’’
Prof. Dr. Şener, Trump’ın Çin üzerine yeniden yüzde 60 vergi koyması halinde, küresel çapta Dünya’nın da Covid-19 gibi ani salgınlara hazırlıklı olması gerektiğini vurgulayarak şunları söyledi:
‘‘O dönem özellikle bu tarifeler sonrasında Çin’den başlayan bir virüs dalgası dünyayı etkilemiş, küresel çapta bütün üretim aşamalarını derinden dönüştürmüştü. Eğer Trump yeniden söylediği gibi Çin’in ürünlerine yüzde 60 tarife getirirse, o zaman küresel çapta yeni salgınlara da hazırlıklı olmak gerekir diye düşünüyorum’’
‘‘EMTİALAR DAHA AŞAĞI SEVİYELERE GELEBİLİR’’
Trump’ın vaat ettiği politikalarla seçim kazanmasının ardından piyasalarda ciddi etki oluştuğunu aktaran Prof. Dr. Şener altın, gümüş gibi kıymetli metaller hakkında şu öngörülerde bulundu:
‘‘Bir defa emtia fiyatları çok ciddi anlamda geriledi. Yani altın, gümüş fiyatları ve diğer emtialarda yüzde 2’lere varan düşüşleri gördük. Bundan sonraki süreçte de eğer Trump bu söylediği politikaları uygularsa, yani Amerikan ekonomisini biraz daha içe kapatır ve tarifeleri güçlendirirse; bu emtia fiyatlarının, altın gibi kıymetli metallerin daha aşağı seviyelere gelmesinin de önünü açacak. Çünkü, Trump’ın özellikle düşük faiz yerine biraz daha yüksek faizi savunması, güçlü doları savunması; altın, gümüş gibi emtiaların fiyatlarını aşağıya çekecek. Yani altın, gümüş bu işten olumsuz etkilenebilecek’’
‘‘KRİPTO VARLIKLARIN DAHA YUKARI REKORLAR KIRMASINA TANIK OLACAĞIZ’’
Trump’ın bütün seçim mitinglerinde kripto varlıklara çok ciddi destek olacağını söylediğini hatırlatan Prof. Dr. Şener, ‘‘İlk etapta da gördük ki kripto varlıklarda çok ciddi anlamda yukarı yönlü bir artış oldu. Şimdi bundan sonraki süreçte söz verdiği gibi kripto varlıklara yeni düzenlemeler getirirse, o zaman biz kripto varlıkların daha yukarı rekorlar kırmasına da tanık olacağız’’ şeklinde açıkladı.
‘‘EURONUN ÜZERİNE ÇIKAN BİR DOLAR GÖREBİLİRİZ’’
Trump’ın politikalarının küresel çapta etkileyeceğinin altını çizen Prof. Dr. Şener, doların, euro'yu geçebileceğine dair tahminde bulunarak, şunları ifade etti:
‘‘Diğer taraftan özellikle döviz kurları üzerinde Trump’ın politikalarının çok ciddi etkileri olacaktır. Hemen birinci dönemini hatırlayalım: Dolar endeksi 101 seviyelerine kadar gelmişti. Yani dolar diğer para birimleri karşısında çok ciddi anlamda güçlenmişti ki, seçimden sonra dolar, euro karşısında yüzde 2’lik bir değer kazancına sahip oldu. Pound karşısında yüzde 1,5’luk bir değer kazancına sahip oldu. Yani eğer Trump söylediği politikaları uygularsa, bu bütün dünya için güçlü bir dolar demektir. Doların değer artışı gelecek demektir hatta iki, üç yıllık dönemde euronun üzerine çıkan bir doları görebiliriz. Yani, şu anda küresel piyasalarda euro / dolar paritesi 1,07’lerde, önümüzdeki dönemde eğer bu süreç devam ederse, 1,01’leri hatta başa baş noktaları hatta daha değerli bir doları da görebiliriz’’
‘‘TRUMP’IN POLİTİKASININ EN BÜYÜK YANSIMASI DOLAR GÜÇLENMESİ OLACAK’’
Prof. Dr. Şener, ‘‘Trump’ın politikalarının en büyük yansımasını dolar güçlenmesinde göreceğiz’’ diyerek şunları vurguladı:
‘‘Tabi küresel şartların ne getireceği belli olmaz. İlerleyen aşamalarda farklı şartlarla karşılaşabiliriz. Ancak normal şartlarda söylenen yapılırsa, bu ABD ve küresel piyasalar için güçlü bir dolar demektir. Öte yandan, özellikle Amerikan piyasalarında ilk etapta 2 yıllık, 5 yıllık, 10 yıllık tahvil getirilerinin yükselmiş olması güçlü doların bir diğer işaretidir. Önümüzdeki dönemde ABD tahvillerinin de daha yukarı seviyelere çıkacağını söylemek mümkün’’
‘‘TRUMP’IN SEÇİMİ YARIN FED’İN KARARINI ETKİLEMEYECEK’’
Yarın FED Merkez Bankası’nın faiz indirimi kararını açıklayacağını hatırlatan Prof. Dr. Şener, şunları dile getirdi:
‘‘Diğer taraftan yarın FED’in bir faiz kararı olacak. Çok yüksek ihtimalle FED, bugünkü seçimlerden etkilenmeden 25 baz puanlık bir faiz indirimine daha gidecek. Çünkü, rakamlar, enflasyon verilerini bunu gösteriyor. Ancak, Trump’ın FED’in kararlarına müdahil olacağını söylemesi, karar alma aşamasında kendinin olmasını gerektiğin söylemesi, aynı zamanda güçlü doları belirlemesi, önümüzdeki yıl için bu faiz indirimlerinin devam etmeme riskini de ortaya çıkarmış durumda. En azından ABD’de hızlı bir faiz indirim sürecine girilmeyecek. Yarın için FED’in faiz kararında bir değişim olmayacak. FED, yüksek ihtimalle 0,25 baz puanlık bir indirime gidecektir ama 2025 yılında bu indirimlerin hızı kesinlikle beklenildiği gibi olmayacak''
''TRUMP’IN GÜÇLÜ DOLAR ANLAYIŞI DEĞİŞİMLERE NEDEN OLACAK''
İstanbul Üniversitesi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Sefer Şener, ayrıca Trump’ın güçlü dolar anlayışı hakkında dikkat çekici açıklamalarda bulunarak, şunların altını çizdi:
‘‘Trump’ın güçlü dolar anlayışı küresel ticarette yeni birtakım oluşum ve değişimleri beraberinde getirebilir. Yani, ABD’nin Çin mallarına ciddi yaptırımlar getirmesi, Hindistan, Türkiye, Endonezya, Malezya, Mısır gibi ülkelerde üretilecek ürünlerin dünyada daha yaygın olarak kullanılmasını beraberinde getirecek. Aslında bu diğer ülkeler için belki bir fırsat kapısı da olabilecek. Yani Çin’e sınırlamalar getirilmesi nispi olarak diğer üretici ülkelerinin önü açabilecek. Ancak gördüğümüz kadarıyla Trump’ın diğer ortaklarına da yüzde 20 tarife koyacağını söylemesi, özellikle Avrupa Birliği’nin üretimini etkileyebilir. Tabi ki Avrupa Birliği’nin üretiminin etkilenmesi, yavaşlaması küresel çapta biz de dahil birçok ülkenin dış ticaret yapısına etki edebilir’’
