TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonunda kabul edilen Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, hafta sonu boyunca görüşülmeye devam etti. Komisyonda kabul edilen bu teklif ile "yakala-kısırlaştır-sal" yöntemi kaldırılıyor. Sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların bakımevlerinde toplanarak rehabilite edilmesi ve sahiplendirilinceye kadar bakılması planlanıyor. Ötenazi maddesinde de değişiklik yapılırken, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, "Teklifte sebepsiz yere bir hayvanın öldürülmesi söz konusu değil, bu zaten suçtur. Bunu çarpıtmaya gerek yok." şeklinde bir açıklama yaptı. İşte 2024 sokak köpekleri son durum…

SOKAK HAYVANLARI YASASI MECLİS'TEN GEÇTİ Mİ?

Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı. Yeni düzenlemeler kapsamında, başıboş sokak köpekleri toplanarak bakımevlerine götürülecek. Burada köpekler kısırlaştırılacak ve sahiplendirilecek. Bu süreçten belediyeler sorumlu olacak.

Kanunda yapılan değişiklikle, "insan, hayvan ve çevre sağlığı gözetilmek kaydıyla" ifadesi eklendi. Sahipsiz hayvanlarla ilgili çalışmalarda herhangi bir belirsizlik yaşanmaması için, kedilerin ve köpeklerin "sahipli hayvan" statüsüne alınabilmesi amacıyla Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu çerçevesinde Tarım ve Orman Bakanlığı veri tabanına kaydedilmeleri zorunlu hale getirilecek. "Sahipli hayvan" ve "sahipsiz hayvan" kavramları net bir şekilde tanımlanacak.

Kanundaki "yakala-kısırlaştır-sal" yöntemi kaldırıldığı için, hayvan bakımevi tanımında değişiklik yapılacak. Yeni tanım, "Bakanlıktan izin alınarak kurulan ve hayvanların sahiplendirilene kadar barındırıldığı ve rehabilite edildiği bir tesis" şeklinde olacak. Sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların bakımevlerinde toplanarak rehabilite edilmesi ve sahiplendirilene kadar bakılması esas alınacak. Bakımevi dışında bir hayvana bakmak, onu yasal sorumlulukla sahiplenmek suretiyle mümkün olacak. Kanun'un ilkelerinden "Evcil hayvanlar, türüne özgü hayat şartları içinde yaşama özgürlüğüne sahiptir. Sahipsiz hayvanların da sahipli hayvanlar gibi yaşamları desteklenmelidir." ifadesi kaldırılacak.

Maddi kazanç ve menfaat amacı gütmeden, insani ve vicdani sorumluluklarla sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanları sahiplenmek isteyen, Kanun'da belirtilen koşulları taşıyan kişilerin teşvik edilmesi sağlanacak. Yerel yönetimler, gönüllü kuruluşlarla iş birliği yaparak hayvan bakımevleri kuracak, sahipsiz hayvanların bakımlarını ve tedavilerini üstlenecek, eğitim çalışmaları yürütecek. Bakımevlerine alınan hayvanlar, rehabilitasyon sürecinde sahiplendirilene kadar bu yerlerde kalacak. Hayvanların güncel ve doğru bir şekilde takip edilebilmesi için, bakımevlerine alınan tüm hayvanlar Tarım ve Orman Bakanlığı veri sistemine kaydedilecek.

Teşvik ve idari tedbirler

Bakımevlerine alınan köpekler arasında, insan ve hayvanların sağlığı için tehlike arz eden, olumsuz davranışları kontrol edilemeyen ya da bulaşıcı ve tedavi edilemeyen hastalıklara sahip olanlara Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu'nun 9. maddesi uygulanacak. Bu maddeye göre, hayvanlara ötenazi yapılması ancak acı ve ıstırap çektiren ya da iyileşmesi mümkün olmayan hastalık durumlarında, insan sağlığı için risk oluşturan ya da tehlikeli davranışlar sergileyen durumlarda veteriner hekimin kararı ile mümkün olabilecek.

Yerel yönetimler, sahipsiz köpeklerle ilgili yaptıkları çalışmalarda Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi kapsamında gerekli tedbirleri alabilecek. Ayrıca, hayvanlara yapılacak müdahaleler sadece tıbbi gerekçelerle değil, kanunda belirtilen diğer istisnai durumlarda da gerçekleştirilebilecek.

Sahipsiz hayvanların bakımevi dışında bir yere terk edilmesi ya da bakımevinde barındırılan köpeklerin başka bir yere bırakılması yasaklanacak. Bu düzenlemeyle sahipsiz hayvanların toplanması, bakımevlerine yerleştirilmesi ve sahiplendirilene kadar bakımevlerinde tutulması sürecinin eksiksiz bir şekilde yerine getirilmesi hedefleniyor.

İl Hayvanları Koruma Kurulu'nun görevleri arasına, sahipsiz hayvanlardan kaynaklanan sorunları tespit etmek ve çözüm önerileri sunmak gibi sorumluluklar da eklenecek. Ayrıca, başta yerel yönetimler olmak üzere ilgili kurumlara sağlanacak destekler artırılacak. Bakımevleri, hastaneler ve ameliyathaneler kurmak, gerekli ilaç, alet ve ekipmanları temin etmek için mali destek sağlanacak. Bu kapsamda, hayvanların bakımı, rehabilitasyonu ve sahiplendirilmesi gibi faaliyetler teşvik edilecek.

Ödenekler başka bir amaç için kullanılamayacak

Hayvan koruma yasasına aykırı davranan, hayvanların bakımını ciddi şekilde ihmal eden veya onlara zarar veren kişilerin hayvan bulundurması yasaklanacak ve hayvanlarına el konulacak. Bu hayvanlardan sahiplendirilme durumu olanlar, yeni sahipleri bulunana kadar hayvan bakımevlerinde kalacak. 

Sahipli hayvanların terk edilmesi durumunda uygulanan para cezası, caydırıcılığı artırmak amacıyla hayvan başına 2 bin liradan 60 bin liraya yükseltilecek. Yerel yönetimler tarafından toplanan sahipsiz hayvanları uygunsuz bir şekilde başka bir yere bırakanlar ise hayvan başına 50 bin lira ceza ödeyecek. Ayrıca, "yerel hayvan koruma görevlileri"ne ilişkin hüküm, sokak hayvanlarının korunması için gerek kalmadığı gerekçesiyle kaldırıldı.

Büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri ve nüfusu 25 bini aşan belediyeler, sahipsiz veya tehlike arz eden hayvanlar için bakımevleri kuracak. Bu hayvanlar, belediyeler tarafından bakımevlerine götürülecek. Hayvan bakımevi kurmak zorunluluğu olmayan belediyeler ise bu hayvanları en yakın bakımevine teslim edecek.

Bakımevleri için gereken bütçeyi ayırmayan veya başka amaçlarla kullanan belediye başkanı ve yetkililer, 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası alabilecek. Bu belediyeler, 31 Aralık 2028'e kadar bakımevlerini kurmak ve mevcutların koşullarını iyileştirmekle yükümlü olacak.

Belediyeler, en geç 2028 sonuna kadar, hayvan bakımevleri kurmak ve sahipsiz hayvanlara bakmak için bütçelerinin belirli bir yüzdesini ayıracak. Bu oran, büyükşehir belediyeleri için binde 3, diğer belediyeler için binde 5 olacak. Belirtilen oranların üzerinde yapılan harcamaların yüzde 40’ı, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belediyelere geri ödenecek. Ancak, bu tutar belirtilen oranların yüzde 40'ını aşamayacak ve ayrılan fonlar başka bir amaç için kullanılamayacak.

Kedi ve köpek sahipleri, hayvanlarını en geç 31 Aralık 2025'e kadar dijital kimliklendirme ile kayıt altına almak zorunda olacak.

"Bu kanunda öldürme yok, sahiplenme var, teşvik var"

Teklifin görüşmeleri sırasında söz alan AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler, bazı milletvekillerinin "medeni dünya" ve "bilimsel görüş" ifadelerini kullandıklarını belirtti. Güler, ABD ve İngiltere gibi ülkelerde sahipsiz hayvanlara ötenazi uygulandığını vurgularken, muhalefet milletvekillerinin "Bu kanun, öldürme kanunu" şeklindeki eleştirilerine karşılık, "Bu kanunda öldürme yok, sahiplenme var, teşvik var." dedi. Güler, Dünya Sağlık Örgütü ve Türkiye'nin ilgili bakanlıklarının raporlarını inceleyerek teklifi hazırladıklarını belirtti ve belediye başkanlarına barınak kurma, kısırlaştırma ve aşılama çalışmaları yapmaları için çağrıda bulundu.

Kanun teklifinin görüşmelerini CHP Genel Başkanı Özgür Özel, İyi Parti Genel Başkanı Müsavat Dervişoğlu ve DEM Parti Eş Genel Başkanı Tulay Hatımoğulları Oruç da takip etti. TBMM Başkanvekili Celal Adan, teklifin oylamasından önce Meclisin 1 Ekim'e kadar tatile gireceğini duyurdu ve Meclisin bu yasama döneminde birçok önemli düzenleme yaptığını ifade etti. Teklifin kabul edilmesinin ardından TBMM Genel Kurulu tatile girdi ve birleşim, 1 Ekim Salı günü saat 15.00'te toplanmak üzere kapatıldı.

17 maddelik düzenleme hakkında konuşan Güler, sokaklarda, özellikle çocukların oyun alanlarında köpek sürülerinin bulunmasının toplumu tehdit ettiğini söyledi. Köpeklerin bu alanlardan alınıp barınaklarda kaliteli yaşam alanları oluşturulmasının ve sahiplendirmenin teşvik edilmesinin hedeflendiğini açıkladı. Ayrıca, barınaklarda ameliyathanelerin kurulacağını ve bakanlığın sahiplendirme konusunda destek vereceği bir program başlatacağını belirtti. Kuduz riski taşıyan, saldırgan ve rehabilite edilemeyen köpeklere ötenazi uygulanacağını da ekledi.

'YETKİ BELEDİYELERİNDİR'

Güler, sokak hayvanlarıyla ilgili yetkinin belediyelere ait olduğunu vurgulayarak, "Bakım ve beslenme konusunda iyi örnekler sergileyen belediyeler olduğu gibi, kanunun açık emirlerine rağmen bütçeyi kullanmayan ve yeterli çalışma yapmayan yerel yönetimler de mevcut. Bu uygulamaları yapmayanlar için 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası öngörüyoruz. Ciddi ihmaller söz konusu. Bazı belediyeler veya kişiler, sorumluluktan kurtulmak için hayvanları uzak bölgelere bırakıyorlar. Bu durumu da yaptırıma bağlıyoruz ve 50 bin lira para cezası uygulanacak," dedi.