11 Temmuz "Srebrenitsa Soykırımı'nı Anma Günü" ilan edildi! Srebrenitsa soykırımı nedir, ne zaman oldu?

Bosna Savaşı sırasında yaşanan Srebrenitsa soykırımının acısı hala tazeyken, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 11 Temmuz'u "Srebrenitsa Soykırımı'nı Anma Günü" olarak ilan eden karar tasarısını kabul etti. 1995 yılında Sırp kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen bu soykırımda, 8 bin 372 Müslüman Boşnak hayatını kaybetti. Bu olay, II. Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'da gerçekleşen en büyük katliam olarak tarih sayfalarına geçti. Her yıl 11 Temmuz'da düzenlenecek anma etkinlikleri, kurbanların anısına saygı duruşunda bulunulmasını ve bilinçlendirme çalışmalarının yapılmasını amaçlıyor. İşte Srebrenitsa Soykırımı’na ilişkin detaylar…

Bağımsızlık Kararı ve Savaşın Başlangıcı

Srebrenitsa’da yaşanan olayların kökeni, Yugoslavya’nın parçalanmasına dek uzanıyor. Yugoslavya, 1986-1992 yılları arasında yaşanan iç savaşlar sonrası parçalandı. 1992 yılında Aliya İzzetbegoviç önderliğinde yapılan referandumla Bosna-Hersek bağımsızlığını ilan etti. Bağımsızlık kararı ABD, Batılı ülkeler ve BM tarafından kabul edilmesine rağmen, bu durum Bosna Savaşı’nın çıkmasını engelleyemedi. Sırplar, bölgedeki Boşnak ve Hırvatları uzaklaştırmak için harekete geçti ve kısa sürede Boşnak şehirlerinin pek çoğunu işgal etti.

Savunmasız Kalan Boşnaklar

Sırpların Srebrenitsa’ya yaklaştığını gören halk, Hollandalı Birleşmiş Milletler askerlerinden kendilerini savunmalarını istedi. Ancak bu istekleri kabul edilmedi. Boşnaklar, şehir güvenli bölge ilan edildiğinde ellerindeki silahları teslim etmişlerdi. Sırp ordusu yaklaşırken en azından bu silahların iade edilmesini istediler ama kabul ettiremediler. Dolayısıyla tamamen savunmasız kaldılar.

Katliam Günleri

1995 Temmuz’unda Sırp güçleri, Srebrenitsa’daki Hollandalı Birleşmiş Milletler güçleriyle anlaşarak şehri hedef aldı. Savaş sırasında şehrin güvenliğini sağlayan Hollandalı Komutan Thom Karremans kontrolü Sırplara teslim etti. Sırpların, Ratko Miladiç komutasında Srebrenitsa’ya girmesiyle insanlık tarihinin gördüğü en acı olaylardan biri yaşandı. Şehirde askerlik çağındaki tüm erkekler bir otobüse bindirilerek kurşuna dizilmeye götürüldü. Peşinden genç, yaşlı, kadın, erkek demeden önlerine gelen herkesi öldürmeye başladılar. Sırplar, sivil halkı ormanlık alanlarda, fabrikalarda ve depolarda katletti. Katledilen Boşnaklar, toplu mezarlara gömüldü. 5 gün boyunca devam eden katliamda 8 bin 372 kişi öldürüldü. Bu olay, dünya kamuoyundaki baskıların artmasına neden oldu ve aynı yıl ateşkes ilan edildi.

Toplu Mezarların Bulunması

Sırp askerleri, cesetleri tanınmaz hale getirerek onlarca toplu mezara gömdü. Soykırım kurbanlarından 600’ü olaydan 8 yıl sonra bulundu ve Potaçari Anıt Mezarlığı’na defnedildi. Bosna halkı, aradan geçen yıllara rağmen katliam kurbanlarının toplu mezarlarını aramaya devam ediyor. Toplu mezarlarda cesetlerine ulaşılan kurbanlar, kimlik tespitinin ardından her yıl 11 Temmuz'da Potoçari Anıt Mezarlığı'nda törenle toprağa veriliyor. Potoçari’ye defnedilenlerin sayısı bu yıl 6 bin 610’a çıkacak. Bosna halkı, 2 binden fazla katliam kurbanını aramaya devam edecek.

Uluslararası Kararlar

Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı, 2007’de Srebrenitsa’da yaşananların soykırım olduğunu kabul etti. Ancak bundan Sırbistan’ın sorumlu tutulamayacağına hükmetti. Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi de Bosnalı Sırpların eski lideri Radovan Karaciç’i Srebrenitsa Soykırımı’ndan sorumlu tuttu ve Karaciç’i 40 yıl hapisle cezalandırdı. Yıllar sonra, 27 Haziran 2017’de Hollanda Mahkemesi, Srebrenitsa katliamıyla ilgili önemli bir karar verdi. Mahkeme, Hollanda askerlerinin yasa dışı hareket ettiğine ve Hollanda’nın soykırımda kısmen hatalı olduğuna karar verdi.

Güvenli Bölge Srebrenitsa

Birleşmiş Milletler, Bosna’da sivil halkı korumak için altı yerleşim birimini güvenli bölge ilan etti. Srebrenitsa da onlardan biriydi. Güvenli bölge ilan edildikten sonra şehrin 24 bin civarı olan nüfusu 60 bini geçti. Sırp zulmünden kaçanlar Srebrenitsa’ya sığınıyordu. Ancak bu güvenli bölge, tarihin en büyük trajedilerinden birine sahne oldu.