Uzmanlar Suriye’nin geleceğini yorumladı: Birleşik ülke mi yeni bir Taliban mı?

Heyet Tehrir eş Şam (HTŞ) lideri Ebu Muhammed Colani, Esad rejiminin devrilmesinin ardından Suriye'yi birleştirmeyi vaat ederek dikkatleri çekti ancak bu hedefe nasıl ulaşılacağı halen belirsizliğini koruyor. Birleşik Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'deki tüm gruplar arasındaki işbirliğinin önemine vurgu yaparak "Genel olarak HTŞ ve diğer gruplardan güven verici açıklamalar geldi” dedi. Ancak Pedersen, ülkede devam eden “asayiş” sorunlarına dikkat çekerek, bu sorunların ciddiyetini koruduğunu belirtti.

ÜÇ OLASI SENARYO VAR

Suriye’nin geleceğini tahmin etmek zor olsa da BBC’nin konuştuğu uzmanlar ülkenin geleceği için üç olası senaryo üzerinde duruyor. Bunlar; birleşim, HTŞ’nin tek taraflı iktidarı ve topyekûn iç savaş olarak özetleniyor.

1.SENARYO: BİRLEŞMİŞ SURİYE

Uzmanlara göre, en iyi senaryo HTŞ’nin, diğer sivil siyasi kuruluşlarla birlikte çalışması ve Suriye’yi bir ulusal uzlaşı ortamına taşıması. Bu durumda, Suriye yeni bir savaşın önünü geçerek, intikam ve yağma döngüsünden uzak bir gelecek inşa edebilir. Colani, ülkedeki mezhepler arası ulusal birlik ve karşılıklı saygı çağrıları yapıyor. Ancak ülkedeki çok sayıdaki grubun farklı gündemleri bu çağrıların hayata geçmesini zorlaştırıyor.

“ÇOK FAZLA BİLİNMEYEN VAR”

Queen Mary Üniversitesi’nden Ortadoğu uzmanı Christopher Phillips, şu anki durumun kaotik olduğunu belirterek “HTŞ kendisini barışçıl bir geçiş sürecine açık olarak konumlandırıyor ancak çok fazla bilinmeyen var” diye konuştu.

“SEÇİM İHTİMALİ ZOR”

Güneyde Esad ailesinin otoritesini tanımayan aşiret milisleri, Şam’daki yeni yönetimi benimsemeye yanaşmıyor. Lozan Üniversitesi’nden Profesör Joseph Daher, "En iyi senaryoda özgür seçimler yapılır, merkeziyetçilikten uzak bir iktidar paylaşımı ortaya çıkar," dedi ancak bunun gerçekleşmesinin zor olduğunu da ekledi.

2.SENARYO: HTŞ’NİN TEK TARAFLI İKTİDARI

HTŞ’nin Esad rejimi gibi otoriter bir yönetim kurma ihtimali de tartışılıyor. Colani, iktidarını İdlib’de kurdu ve kamu hizmetlerini organize ederek halkın güvenini kazanmaya çalışıyor. Ancak eleştirmenler, HTŞ’nin rakip grupları baskı altına aldığını ve muhalefeti susturduğunu savunuyor.

“MUHALİFLERİN HAPSE ATILMASI SÖZ KONUSU”

Daher, HTŞ’nin, İdlib’deki muhalif silahlı grupları sürece dahil ederek güç kazandığını ancak bunu baskıcı bir yönetimle sağladığını belirterek "Siyasi muhaliflerin hapse atılması ve yoğun baskılar söz konusu” dedi.

3. SENARYO: TOPYEKÛN İÇ SAVAŞ

En kötü senaryoda, Suriye’nin "Arap Baharı" sonrası Libya ve Irak’a benzer bir kaos yaşayabileceği belirtiliyor. Bu durumda ülkedeki çeşitli silahlı gruplar arasındaki rekabet yaygın bir şiddeete yol açabilir ve bölgeyi daha da istikrarsız hale getirebilir.

“TALİBAN BENZERİ MODEL BENİMSENEBİLİR”

BBC Arapça Muhabiri Feras Kilani, şu anda Suriye’nin geleceğiyle ilgili belirsizliğin artığını belirterek, HTŞ’nin Taliban benzeri bir model benimseme ihtimaline dikkat çekerek “Yeni başbakanın devrim bayrağı ile Taliban’ın bayrağına benzer bir bayrakla konuşması, ülkedeki azınlıkları ve sivil grupların geleceği için kaygı verici” ifadesinde bulundu.

BELİRSİZLİK DEVAM EDİYOR

HTŞ’nin Suriye’yi birleştirme taahhütü, umut verici görülse de ülkedeki karmaşık dinamikler nedeniyle belirsizliğini koruyor. Gelecekte Suriye’nin birleşip birleşemeyeceği, HTŞ’nin şu anki stratejileri ve uluslararası toplumun tutumuna bağlı olacak gibi görünüyor.