Suriye’de 61 yıllık Baas devri kapandı: Esad nerede?

Suriye, 1963'ten bu yana süren Baas Partisi iktidarının sona erdiği tarihi bir döneme tanıklık ediyor. Ülkede özgürlük talepleriyle başlayan halk hareketlerinin ardından patlak veren iç savaş, rejimin kalbi olan başkent Şam'ın kontrolünü kaybetmesiyle sonuçlandı. 61 yıllık kanlı Baas rejimi ve 53 yıllık Esad ailesi iktidarı, halkın ve muhaliflerin kararlılığıyla tarih oldu.

BAAS REJİMİNİN KANLI TARİHİ

Arap Sosyalist Baas Partisi, 1963'te gerçekleştirilen darbenin ardından Suriye'de iktidara geldi. 1970'te, parti içindeki güç mücadelesi sonucu Hafız Esad, yönetimi ele geçirerek Suriye Devlet Başkanı oldu. Hafız Esad'ın otoriter yönetimi, 2000 yılında ölümüyle oğlu Beşar Esad'a devredildi. Esad ailesi, ülkede demir yumrukla yönetimi sürdürdü.

BARIŞÇIL ÇÖZÜME YANAŞMADI

2011'de, Arap Baharı'nın etkisiyle Suriye'de özgürlük talepleriyle başlayan halk hareketleri, rejimin şiddetle bastırma girişimleri sonucunda hızla bir iç savaşa dönüştü. Binlerce insanın hayatını kaybettiği bu süreçte, uluslararası baskılara rağmen Esad rejimi sorunun diplomasi ve barış yoluyla çözümüne yanaşmadı.

ŞAM'IN DÜŞÜŞÜ VE REJİMİN SONU

27 Kasım 2024’te muhalif silahlı grup Heyet Tahrir Şam (HTŞ) ile Esad rejimi arasında yoğunlaşan çatışmalar, rejimin yalnızca kırsal bölgelerde değil, Halep, İdlib ve Hama gibi stratejik şehirlerde de kontrolü kaybetmesine yol açtı. Son darbe ise başkent Şam'da geldi. Halkın kitlesel olarak sokaklara dökülmesi ve rejim karşıtı grupların şehirdeki varlığını artırması, rejim güçlerinin kamu kurumlarından ve şehir merkezinden çekilmesine neden oldu.

“İŞBİRLİĞİ YAPMAYA HAZIRIZ”

Esad’ın Başbakanı Muhammed Gazi el-Celali, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, yeni yönetimle çalışmaya hazır olduklarını belirtti. Celali, "Suriye halkının seçeceği bir hükümetle iş birliği yapmaya ve her türlü desteği sağlamaya hazırız" dedi. Halkı kamu mallarına zarar vermemeye çağıran Celali, rejim karşıtı gruplara da uzlaşma mesajı vererek "Elimizi uzatan herkese biz de elimizi uzatıyoruz” ifadesinde bulundu.

HAPİSHANELER BOŞALTILIYOR

Bunun yanısıra Suriye devlet televizyonunda yayımlanan videoda, Şam'daki hapishanelerdeki tüm tutukluların serbest bırakıldığı duyurulurken muhalifler yurtdışındaki Suriyelilere ülkeye dönme çağrısında bulundu. Ayrıca Şam Havalimanı ise uçuşlara kapatıldı.

“KAMU KURUMLARI ZARAR GÖRMEMELİ”

HTŞ lideri Ahmed eş-Şera (Ebu Muhammed el-Culani), kamu kurumlarının zarar görmemesi gerektiğini vurguladı. Sosyal medyadan yaptığı açıklamada, "Bu kurumlar, resmî olarak devredilene kadar eski başbakanın gözetimi altında kalacaktır" dedi. Ayrıca havaya ateş açılmasını kesinlikle yasakladı.

ESAD NEREDE?

ABD basınından Wall Street Journal’ın haberine göre, Esad’ın ailesi ülkeden ayrıldı. Esad'ın eşi Esma ve üç çocuğunun Rusya’ya gittiği, kayınbiraderinin ise Birleşik Arap Emirlikleri'ne sığındığı iddia edildi. Beşşar Esad’ın hâlâ Suriye'de olduğu ve bazı ülkelerden sürgünde bir hükümet kurma teklifi aldığı ileri sürüldü. Ancak Ürdün'ün Washington Büyükelçiliği, bu iddiaları yalanladı. Muhalifler ie Esad'ın yakalanmasına yardım edenlere 10 milyon dolar vereceklerini duyurdu.

2 BİN SURİYELİ ASKER IRAK’A SIĞINDI

Irak Hükümet Sözcüsü Basim el-Avadi, yaklaşık 2 bin Suriyeli askerin Irak'a sığındığını açıkladı. Irak hükümetinin onayıyla bu askerlerin ülkeye giriş yaptığını belirten el-Avadi, sınırdaki durumu yakından takip ettiklerini söyledi.

ABD: SÜRECİ YAKINDAN TAKİP EDİYORUZ

Suriye, Baas rejiminin çöküşüyle yeni bir döneme adım atıyor. Esad ailesinin 53 yıllık yönetimi sona ererken, ülkede demokratik bir hükümetin kurulması için çabalar sürüyor. Tüm gözler, halkın seçimiyle şekillenecek yeni yönetimde. Bu tarihi dönüm noktası, Suriye'nin sadece kendi halkı için değil, bölge ve dünya için de barış ve istikrarın başlangıcı olabilir. Öte yandan dünya genelindeki Suriyeliler ülkelerine dönmeye başlarken ABD Başkanı Joe Biden ise süreci yakından takip ettiklerini aktardı.

NE OLMUŞTU?

Suriye'nin kuzeyindeki Halep ilinin batı kırsalında 27 Kasım'da Esad rejimi güçleriyle rejim karşıtı silahlı gruplar arasında çatışma başlamıştı. 30 Kasım'da Halep'in merkezinin büyük bölümünü rejim güçlerinden alan rejim karşıtı gruplar, aynı gün tüm İdlib genelinde hakimiyet sağlamıştı. Gruplar, şiddetli çatışmaların ardından 5 Aralık'ta Hama kent merkezini rejim güçlerinden almıştı. Rejim karşıtı gruplar, başkent Şam'a açılan stratejik önemdeki Humus ilinin bazı yerleşim yerlerini ele geçirerek burada ilerlemeye başlamıştı.

Suriye'nin Ürdün sınırındaki Dera ilinde 6 Aralık'ta operasyon başlatan askeri muhalifler, çatışmaların ardından il merkezini rejim güçlerinden geri almıştı. Ülkenin güneyindeki Suveyda il genelinin tümü de 7 Aralık'ta muhalif grupların kontrolüne geçmişti. Aynı gün Kuneytra'daki yerel muhalifler de il merkezinin kontrolünü sağlamıştı. Başkente açılan Humus ilinde de rejim karşıtı güçler, 7 Aralık'ta kent merkezine hakim olmuştu.

Şam'ın güneybatısında Esad rejimi güçlerine karşı ilerleyen gruplar 7 Aralık'ta başkentin güney banliyölerine girmişti. Rejim güçleri de Şam'da Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve uluslararası havalimanından çekilmişti.

Rejim karşıtı silahlı grupların başkente hakim olmaya başlamasıyla Esad rejimi 8 Aralık sabahı kısa sürede başkentin tüm kontrolünü kaybetmişti.

Suriye Milli Ordusu'nun Halep kırsalında 1 Aralık'ta terör örgütü PKK/YPG'ye karşı başlattığı Özgürlük Şafağı Operasyonu'nda ise Tel Rıfat ilçe merkezi, terörden kurtarılmıştı.