Ucuz ve basit bir testle otizm tanısı konması, milyonların hayatını değiştirebilir. Çocuklara otizm tanısı koymanın yolu, çoğunlukla ebeveynlerinin aktardığı davranışlar ve akıl sağlığı uzmanlarının gözlemlerinden geçiyor. Ancak bunlar, hataya da pay bırakıyor.
Zira endişeli aileler, soruları doğru cevaplandırmayabiliyor. Psikolog ve psikiyatrların da kör noktaları var. Çocukların gösterdiği semptomlar, kültür ve cinsiyet gibi faktörlerle değişirken uzmanların onları algılaması güçleşebiliyor.
Pazartesi Nature Microbiology adlı bilimsel dergide yayımlanan araştırma makalesi, objektif bir şekilde otizm tanısı koymak için bir yol gösterdi: Bağırsak mikrobiyomu.
Yaşları birle 13 arasında değişen çocuklardan toplanan 1600'ü aşkın dışkı örneğini inceleyen bilim insanları, otizmlilerden alınan örneklerde belli başlı biyolojik işaretler bulunduğunu gördü.
Makine öğrenimine dayanan çalışmada otizmli çocuklarla diğerlerinin dışkılarındaki büyük biyolojik farklılıklar kıyaslandı.
Önceki çalışmalardan farklı olarak bakteriler dışında mantarlar, arkebakteriler ve virüsler de ilişkili metabolik süreçlerle birlikte ele alındı. Otizmlilerde biyolojik imza niteliğindeki 31 faktör saptandı.
Sonrasında yeni bir grupta önce dışkılara bakıldı. Hangilerinin otizmlilere olduğu büyük bir başarıyla belirlendi.
Hong Kong Çin Üniversitesi'nden Çi Su, baş yazarlarından olduğu makale hakkında konuşurken bağırsaktaki bakteri, mantar ve virüs gibi içeriklerin otizm tanısı konmasına faydalı olabileceğini vurguladı. Independent Türkçe'de yer alan habere göre, erken teşhisle daha küçük yaşlarda daha etkili olabilecek yöntemlerin uygulanabileceğine dikkat çekti:
Çoğunlukla otizm şüphesinde tam bir teşhisin konması 3-4 yıl sürüyor ve çoğu çocuk 6 yaşında bu tanıyı alıyor.
Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nde (Caltech) mikrobiyom üzerine araştırmalar yapan Sarkis Mazmanian da geleneksel yöntemlerdeki kısıtlamalara işaret ederek şu ifadeleri kullandı:
Çok fazla şey, anket formlarına kalıyor. Ölçebileceğimiz bir şey olabilirse bu büyük bir gelişme anlamına gelir.
Bilim insanları onlarca yıldır otizm spektrum bozukluğunu belirleyebilmek için insan genomunu, sağlık kayıtlarını ve beyin taramalarını incelese de büyük bir başarı yakalayamadı. ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) göz hareketlerinin takibine dayanan iki yazılımı onayladı fakat bunlar da psikiyatristlerin büyük ölçüde müdahil olmasını gerektiriyor.
Daha önce de bağırsağa dair çalışmalar yapılsa da bunlar küçük gruplara dayanıyordu ve çoğunlukla net bir yanıt sunmamışlardı.
Geçen yıl benzer bir makale yayımlayan Gaspar Taroncher-Oldenburg, dışkıdan otizm teşhisinin hâlâ tartışmalı görüldüğünü belirterek yeni çalışmayı "önemli bir kilometre taşı" diye niteledi ve şu ifadeleri kullandı:
Artık insanlar mikrobiyomun konuya dair bir unsur olduğunu kabul etmekle kalmayıp bu yapbozun temel parçalarından biri olabileceğini de düşünüyor.
Diğer yandan bazı bilim insanları, otizmli çocukların kendilerine özgü beslenme biçimlerinin mikrobiyomlarını değiştirebileceği ihtimalini öne sürüyor.
Çi Su da örneklerinin çoğunun Hong Konglu çocuklara ait olduğunu belirterek "Mevcut çalışma, uzun bir yolculuğun başlangıcı" diyor.
Bunun geçerli bir yöntem olduğunun kabulü için konuyla ilgili daha fazla araştırma yapılması bekleniyor.