Ramazan ayında tutulamayan farz oruçların veya bozulan nafile oruçların yerine tutulması gereken oruca kaza orucu adı veriliyor. Özellikle çok sayıda kaza orucu olanlar daha sonra nasıl oruç tutmaları gerektiğini sorguluyor. Konuyla ilgili Diyanet İşleri Başkanlığı’nın açıklamaları yakından takip ediliyor. Peki, Kaza orucu nedir, nasıl tutulur? Kaza orucu peş peşe mi tutulmalı?
KAZA ORUCU NEDİR, NASIL TUTULUR?
Bozulan orucun yerine günü gününe tutulan oruca kaza orucu denir. Ramazan’da tutulamayan veya geçerli bir sebep olmaksızın bozulan farz oruçlar, kaza orucu ile telafi edilir.
Kaza orucu tıpkı Ramazan ayında tuttuğumuz oruç gibi tutulur. Sadece farklı olan kaza orucu niyetidir.
ORUCUN KAZASI HANGİ DURUMLARDA OLUR?
Diyanet’e göre, orucu bozup sadece gününe gün kaza gerektiren fiiller şunlardır:
a) Yolculuk ve hastalık gibi meşru bir mazerete dayalı olarak yemek ve içmek.
b) Kasıt olmaksızın hata ile bir şey yemek ve içmek. Oruçlu olduğu hatırında olan bir kimsenin abdest alırken boğazına su kaçırması böyledir.
c) Taş, kâğıt ve pamuk gibi beslenme amacı ve anlamı taşımayan şeyleri yutmak.
d) Dişler arasında kalan nohut tanesi büyüklüğündeki kırıntıyı yutmak.
e) Yenilip içilmesi mutat olmayan çiğ pirinç, buğday ve darı gibi küçük bir şeyi alıp yutmak.
f) Henüz vakit var zannı ile fecrin/tan yerinin ağarmasından sonra yeme ve içmeye devam etmek veya güneş battı zannı ile henüz güneş batmadan iftar etmek.
g) Orucu bozan şeyleri bir başkasının zorlaması ile yapmak.
h) İsteyerek ağız dolusu kusmak.
i) Cinsel ilişki dışında başka bir fiille cünüp olmak.
j) Ağza giren yağmur, kar veya doluyu elinde olmadan yutmak.
k) Yıkanırken veya yüzerken elinde olmadan su yutmak.
l) Unutarak yiyip içtikten sonra orucunun bozulmuş olduğu zannıyla günün geri kalan kısmında yeme-içmeye devam etmek.
m) Niyeti imsaktan sonraya bırakıp sonrasında yaptığı bu niyetin geçersiz olduğunu düşünerek günün geri kalan kısmında bilerek yemek-içmek.
n) Ramazan orucunu vaktinde tutmamak. Dinen meşru bir mazeret bulunmaksızın Ramazan’da oruç tutmamak büyük günahtır (Merğinânî, el-Hidâye, 1/120-127; İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, 2/409-411).
KAZA ORUCU PEŞ PEŞE Mİ TUTULMALI?
Kazan orucunu peş peşe tutmak gerekmez. Ancak birikme ihtimaline karşı geciktirmemek gereklidir.
KAZA ORUCUNA NASIL NİYET EDİLİR?
"Niyet ettim Allah rızası için Ramazan’dan kalan orucumu kaza etmeye." şeklinde niyet edilebilir.
ÇOK SAYIDA KAZA ORUCUM VARSA NE YAPMALIYIM?
Diyanet’in konuyla ilgili açıklaması şöyle:
Ramazan orucunu tutmakla yükümlü olduğu hâlde tutmamış veya bir mazeretten dolayı tutamamış kimseler; öncelikle tutmadıkları bu oruçların sayısını belirlerler ve bu oruçlarını, oruç tutmanın yasak olduğu bayram günlerinin dışındaki günlerde kaza ederler.
Tutulacak her kaza orucuna, “Üzerimde borç olan ilk orucun kazasına...” diye niyet edilmesi uygun olur. Kazaya kalan oruçların hesaplanması konusunda iki durum söz konusu olabilir:
a) Kişi mükellef olduğundan beri hiç oruç tutmamış olabilir. Bu durumda ergenlikten itibaren geçen her yıl itibarı ile bir kamerî ay hesabı ile -ki, bu yirmi dokuz veya otuz gündür; ihtiyaten otuz gün tercih edilmesi uygundur- oruçlarını tutar.
b) Kişi mükellef olduktan sonra bazı oruçları kazaya bırakmış olabilir. Bu durumda mümkün mertebe tutulmayan oruçların sayısı hesaplanıp gününe gün kaza edilir.
Orucunu mazeretsiz olarak terk eden kimselerin kaza yanında tövbe ve istiğfar etmesi de gerekir.